Bedenk of je de aanleg van je tuin zelf wilt doen, wilt uitbesteden of dat deels wilt doen. Dus bijvoorbeeld enkel het ontwerp door een tuinarchitect laten maken, en zelf de aanleg doen. Of juist het ontwerp zelf maken en een hovenier voor de uitvoering inschakelen. Met een goede tuinarchitect kan je op lange termijn weer geld besparen, want hij of zij kijkt ook naar de bodemgesteldheid van je tuin. 

Op welke soort grond komt je tuin? Dat heeft veel invloed op wat er wel en niet gaat groeien. En hoe zit het met de ligging, de afwatering en het bodemleven in je tuin? Allemaal zaken die een tuinarchitect meeneemt in zijn plan en waar je succes van je tuin mede door bepaald wordt. Hoe je het ook aan wilt pakken, het is in ieder geval handig een stappenplan te volgen. Het laat je nadenken over waar je de tuin voor wilt gebruiken en wat voor jou een fijne indeling zou zijn.

Stap 1: stel een wensenlijst samen
Wat wil je allemaal wel in je tuin, en wat beslist niet. Waar erger je je aan in de huidige of vorige tuin? Denk aan het ontbreken van schaduw, te weinig speelruimte voor de kinderen, te natte grond op bepaalde plekken of een gazon dat niet goed groeit. Misschien wil je wel een weelderige border met bloemen (het is sowieso mooi om elke maand iets bloeiends in de tuin te hebben), of drie verschillende terrassen zodat je op elk moment van de dag zon hebt? Een moestuintje of pergola? Of ben je meer het type voor een onderhoudsvrije tuin? Denk ook aan de lange termijn: bijvoorbeeld dat bomen meestal hard groeien en dat de aanplant van een nu nog kleine boom, over enkele jaren wellicht de zon uit je gehele tuin wegneemt. En denk praktisch: dus vergeet bijvoorbeeld de aanleg van een buitenkraan niet. Neem de voortuin ook mee in je wensenlijst. Ook als je het ontwerp aan een tuinarchitect uitbesteedt, zal die vragen naar jouw wensen en eisen en gebruik van de tuin.

Stap 2: maak een moodboard
Verzamel op internet of in magazines plaatjes van tuinen of tuinhoekjes/onderdelen die je aanspreken. Realiseer je dat een tuin een constant proces is en dat je meestal niet in het eerste jaar al geweldig volle borders hebt of druivenstruiken vol met fruit. Een tuin moet groeien en dat heeft tijd nodig. Plak je inspiratieplaatjes op een vel papier of op een digitaal document en je ziet dan beter welke stijl je voorkeur heeft en wat voor jou belangrijk en sfeerbepalend is in je tuin.

Stap 3: maak keuzes
Aan de hand van je wensenlijst en moodboard kun je nu keuzes gaan maken. Wat moet echt terugkomen in je tuin? Met andere woorden, houd alleen de belangrijkste onderdelen over. Ga voor rust en eenheid, wat niet wil zeggen dat je tuin per se strak moet zijn! Maar een volgepropte tuin zal je uiteindelijk minder plezier opleveren dan een rustgevende tuin die aan je belangrijkste eisen voldoet.

Stap 4: welke tuinstijl?
Heb je een modern huis, dan wil je in de tuin waarschijnlijk een strak lijnenspel terug laten komen. Woon je in een bosrijke omgeving, dan is een bostuin juist weer leuk en handig (omdat je dan planten gebruikt die het goed zullen doen op de grond in jouw tuin). Het is raadzaam een tuinstijl te bepalen die bij jouw huis en je persoonlijke smaak aansluit. Een combinatie van twee stijlen kan ook, of bijvoorbeeld een mix van strakke lijnen en organische vormen.

Stap 5: bepaal de afmetingen
Om een goede schets te kunnen maken, dien je eerst de afmetingen van de tuin te weten. Je kunt het zelf opmeten of met behulp van kadastertekeningen bepalen. En bij inschakeling van een tuinarchitect neemt die dat voor je uit handen.

Stap 6: maak een eerste schets
Teken op schaal een globale schets van je tuinontwerp, waarbij je natuurlijk rekening houdt met de ligging van je tuin. Ligt de tuin op het noorden, dan zul je veel minder zon hebben dan wanneer een tuin op het zuiden is gesitueerd. Dat heeft invloed op je plantenkeuze maar ook op de vorming van mos in je gazon of algen op je terras. Houd bij het ontwerp tevens rekening met praktische zaken. Bijvoorbeeld of je de zandbak voor de kinderen echt naast je terras wilt en de barbecue achterin de tuin, of dat een andere indeling juist prettiger werkt. Net als bij een badkamer- en keukenindeling is het bepalen van de routing in een tuin ook essentieel.

Stap 7: bepaal je budget
Voordat je verder gaat met je definitieve ontwerp, moet je weten wat je budget is. Dat heb je waarschijnlijk al in gedachten, maar toch gaan mensen hier nog de mist mee in. Dient je tuin nog afgegraven te worden, vergeet die kosten dan niet. Is het nodig een of meerdere schuttingen te plaatsen? En ook je materiaalkeuze voor het terras, overkapping, vijver, bestrating en dergelijke zijn een belangrijke kostenfactor. Tevens kunnen de prijzen van planten en bomen flink oplopen. En natuurlijk is het belangrijk te bepalen of je alles uitbesteedt of zelf aan de slag gaat. Reken voor de aanleg van een tuin gemiddeld € 50,- tot € 100,- per vierkante meter.

Stap 8: tuinontwerp afronden
Maak je tuinontwerp af en bepaal je materiaalkeuze zodat je tegelijk een kostenoverzicht hebt. Het kan zijn dat je tuinontwerp duurder uitvalt dan het budget dat je hebt. Je kunt er dan voor kiezen de uitvoering in fases te (laten) doen. Leg bijvoorbeeld wel bekabeling en loze leidingen aan, maar plaats pas later verlichting om zo kosten te spreiden. Of leg wel je terras met fundering maar plaats later een keer de terrasoverkapping als je die wilt.